ORGANIZACJA ROKU SZKOLNEGO
Rok szkolny w Zambii różni się od tego w wielu krajach zachodnich (również Polski), zarówno
pod względem kalendarza, jak i struktury edukacyjnej. Oto jak zazwyczaj wygląda rok szkolny
w Zambii…
Rok szkolny w Zambii trwa zazwyczaj od połowy stycznia do początku grudnia i podzielony
jest na trzy trymestry. Pierwszy trymestr rozpoczyna się w styczniu i trwa do kwietnia. Po jego
zakończeniu uczniowie mają cztery tygodnie przerwy. Drugi trymestr zaczyna się w maju
i kończy się pod koniec lipca lub na początku sierpnia, po czym następuje kolejna przerwa
trwająca zwykle cztery tygodnie. Ostatni, trzeci trymestr rozpoczyna się we wrześniu i kończy
w listopadzie lub na początku grudnia. Po zakończeniu roku szkolnego uczniowie mają wakacje
świąteczne, które trwają od czterech do sześciu tygodni.
Na zakończenie każdego roku szkolnego uczniowie klas kończących określony etap edukacji –
czyli klasy siódme, dziewiąte i dwunaste – przystępują do egzaminów państwowych. Szkoły
w Zambii są również zamknięte podczas świąt państwowych i religijnych. Taki system
organizacji nauki pozwala na regularne przerwy w trakcie roku, co ma na celu zarówno
wypoczynek uczniów, jak i przygotowanie ich do kolejnych etapów edukacji.
Uczniowie w trakcie trwania trymestru nie mają powszechnych w polskim systemie
edukacyjnym kartkówek, sprawdzianów i testów. Zamiast tego ostatnie dwa tygodnie trymestru
są przeznaczone na napisanie testu z każdego przedmiotu. Jednak ich wyniki nie są od razu
znane. W piątek drugiego tygodnia nowego trymestru w szkole jest tzw. Opening day, kiedy
uczniowie wraz z opiekunem lub rodzicem idą do szkoły odebrać wyniki testów z poprzedniego
trymestru.
NOWY SYSTEM EDUKACYJNY
Od stycznia 2025 roku w Zambii rozpoczęto wdrażanie nowego systemu edukacji, opartego na
kompetencjach (Competence-Based Curriculum, CBC). Reforma ta ma na celu lepsze
przygotowanie uczniów do wyzwań współczesnego świata poprzez rozwijanie praktycznych
umiejętności, krytycznego myślenia oraz samodzielności w nauce.
Nowy system edukacyjny wprowadza istotne zmiany w strukturze kształcenia. Wczesna
edukacja dzieci (Early Childhood Education) została skrócona z czterech do trzech lat, a naukę
w szkole podstawowej rozpoczyna się teraz w wieku sześciu lat, zamiast siedmiu. Szkoła
podstawowa trwa sześć lat i kończy się egzaminem państwowym w szóstej klasie.
Zlikwidowano automatyczny awans do szkoły średniej; uczniowie muszą teraz zdać egzamin,
aby kontynuować naukę na poziomie średnim.
Szkoła średnia została wydłużona z pięciu do sześciu lat i podzielona na dwa etapy: Form 1–4
(odpowiednik dawnej szkoły średniej niższego stopnia) oraz Form 5–6, czyli poziom A-Level,
który przygotowuje uczniów do studiów wyższych lub wejścia na rynek pracy. Na poziomie
średnim wprowadzono specjalizacje w dziedzinach takich jak nauki społeczne, biznes, sztuki
czy nauki przyrodnicze.
W ramach reformy zreorganizowano również przedmioty nauczania. Zintegrowane wcześniej
przedmioty, takie jak nauki społeczne i przyrodnicze, zostały podzielone na odrębne
dyscypliny: geografia, historia, edukacja obywatelska, biologia, fizyka i chemia. Językiem
wykładowym na wszystkich poziomach edukacji stał się język angielski, choć w początkowych
etapach nauczania dopuszcza się stosowanie lokalnych języków w celu ułatwienia zrozumienia
materiału.
Wdrażanie nowego programu nauczania odbywa się stopniowo i ma zakończyć się do 2029
roku. W 2025 roku reforma objęła wczesną edukację dzieci, pierwszą klasę szkoły
podstawowej oraz pierwszą klasę szkoły średniej (Form 1). W kolejnych latach planowane jest
rozszerzanie reformy na kolejne poziomy edukacji, aż do pełnego wdrożenia nowego systemu.
System edukacyjny w Zambii napotyka na pewne wyzwania, takie jak niedobór materiałów
dydaktycznych, brak odpowiednio przeszkolonych nauczycieli oraz ograniczenia
infrastrukturalne, zwłaszcza w regionach wiejskich. Dlatego ważne jest tworzenie
dodatkowych szkół, aby dać najmłodszym możliwość kształcenia na dobrym poziomie.
